Hiçbir devrim, ona katılanların kafasındaki imgeyle tam olarak örtüşmedi,
örtüşemez de. Yine de mücadeleye girişenlerin fikir ve hedefleri, devrimin çok
temel bir unsurunu oluşturur. Bu bilhassa Ekim devrimi için doğrudur, zira tüm
tarih boyunca, devrimcilerin zihnindeki devrim kavrayışı asla 1917’deki kadar
gerçeklerin özüne yaklaşmamıştı.
Ekim devrimi üzerine yapılan bir çalışma, olabildiğince büyük bir tarihsel
titizlikle şu soruyu cevaplamadıkça eksik kalacaktır: parti olayların ateşi
içinde devrimin gelişimini kafasında nasıl resmediyordu ve ondan ne bekliyordu?
Yeni çıkarlar uğruna geçmiş günler karartıldıkça, bu soru daha da önem
kazanmaktadır. İzlenen politikalar her zaman geçmişten destek ararlar ve bu
kendilerine gönüllü olarak sunulmazsa zorla almaya girişmekten genellikle imtina
etmezler. Sovyetler Birliği’nin şu andaki resmi politikası, Bolşevik partinin
sözde geleneksel görüşü diye sunulan “tek ülkede sosyalizm” teorisine
dayanmaktadır. Sadece Komünist Enternasyonalin değil, tüm diğer partilerin genç
kuşakları da, sovyet iktidarının Rusya’da bağımsız sosyalist bir toplum yaratmak
adına kazanıldığı inancıyla yetiştirilmekte. Tarihsel gerçeğin bu efsaneyle
hiçbir ilgisi yoktur. 1917’ye dek parti, proleter devrimin Batıda başarılmadan
Rusya’da başarılabileceği fikrini bile benimsememişti. İlk olarak Nisan
konferansında, tamamen o gün açığa çıkmış olan koşulların baskısıyla, parti
iktidarı ele geçirme görevini kabul etti. Bolşevizmin tarihinde yeni bir sayfa
açmakla beraber, bu kabullenmenin bağımsız bir sosyalist toplum perspektifiyle
hiçbir ortak yanı yoktur. Tam tersine, Bolşevikler, Menşeviklerce kendilerine
atfedilen geri bir ülkede “köylü sosyalizmi” yaratma fikrini kötü bir karikatür
olarak nitelendirip, kesin bir biçimde reddetmişlerdir. Bolşevikler için,
Rusya’daki proletarya diktatörlüğü Batıdaki devrime giden bir köprüydü. Toplumun
sosyalist dönüşümü, özü gereği enternasyonal bir sorun addediliyordu.
Bu temel soruna ilişkin bir değişim ancak 1924’te meydana geldi. İlk olarak o
zaman, eğer emperyalistler Sovyet iktidarını askeri müdahale ile devirmezse,
insanlığın geri kalanının evriminden bağımsız olarak, Sovyetler Birliği
sınırları içinde sosyalizmin inşasının tümüyle gerçekleşebilir olduğu ilân
edildi. Bu yeni teori, hemen geçmişe dönük bir kanıtla desteklendi. Eğer 1917’de
–diye ilân etti epigonlar– parti Rusya’da bağımsız bir sosyalist toplum
yaratılabileceğine inanmasaydı, iktidarı ele geçirmeye hakkı olmazdı. Komünist
Enternasyonal 1926’da tek ülkede sosyalizm teorisinin kabul edilmemesini mahkum
etti ve bunu geriye doğru 1905’e kadar uzattı.
O zamandan beri, şu üç düşünce Bolşevizme düşman ilân edildi: 1) kapitalist
bir çevrede Sovyetler Birliği’nin sınırsız bir süre boyunca ayakta kalma
ihtimalini reddetmek (askeri müdahale sorunu); 2) kendi gücüyle ve kendi ulusal
sınırları içinde kentle kır arasıdaki çelişkiyi aşma ihtimalini reddetmek
(ekonomik gerilik ve tarım sorunu); 3) içe kapalı sosyalist bir toplum yaratma
ihtimalini reddetmek (uluslararası işbölümü sorunu). Yeni ekole göre, Sovyetler
Birliği’nin dokunulmazlığını, “burjuvazinin tarafsızlaştırılması” sayesinde
diğer ülkelerde devrim olmadan da savunmak mümkündür. Sosyalist inşa alanında
köylülüğün işbirliği kesin görülmelidir. Dünya ekonomisine bağımlılık, Ekim
devrimiyle ve sovyetlerin ekonomik başarılarıyla tasfiye edilmiştir. Bu üç
önermeyi kabul etmemekte direnmek, Bolşevizmle taban tabana zıt bir doktrin olan
“Troçkizm”dir.
Burada tarihçinin görevi, bir tür ideolojik restorasyon işi haline gelir.
Devrimci partinin gerçek görüş ve hedeflerini, sonraki politik yığıntıların
altından kazıp çıkarmalıdır. Birbirini izleyen dönemlerin kısalığına rağmen, bu
görev, daha ziyade pek çok kez silinip üzerine tekrar yazı yazılan eski bir
parşömenin şifresini çözmeye benziyor. Zira epigon ekolün uydurmaları, yedi ve
sekizinci yüzyıl keşişlerinin klasiklerin parşömen ve papirüslerini tahrip
etmelerine yol açan teolojik marifetlerden her daim daha üstün değildir.
Genel olarak, bu kitap boyunca metni sayısız alıntıya boğmaktan kaçındık. Ama
görevinin özü gereği bu deneme, okura gerçek metinleri sunmak zorundadır ve bunu
yaparken de ölçüyü, suni bir seçim fikrini bertaraf edecek kadar geniş
tutmalıdır. Bolşevizmin kendi ağzından konuşmasına izin vermeliyiz. Stalin
bürokrasisi rejiminde, bu imkândan yoksun kalınmıştır.
Bolşevik parti daha doğduğu günden itibaren devrimci sosyalizmin partisiydi.
Ama acil tarihsel görevini, zorunlu olarak çarlığın yıkılmasında ve demokratik
bir yapının hayata geçirilmesinde gördü. Devrimin asıl özü, tarım sorununa
demokratik bir çözüm bulmaktı. Sosyalist devrim, yeterince uzak ya da en azından
belirsiz bir geleceğe itilmişti. Bu devrimin pratik olarak gündeme
gelebilmesinin ancak proletaryanın Batıdaki zaferinin ardından mümkün olduğu,
tartışılmaz bir gerçek olarak görülüyordu. Rus Marksizminin, Narodnizm ve
anarşizmle mücadele ederken ileri sürdüğü bu önerme, partinin en katı dayanak
noktalarından biriydi. Buradan bazı varsayımsal çıkarımlar yapılıyordu: Eğer
demokratik devrim Rusya’da güçlü bir kapsama ulaşırsa, Batıdaki sosyalist
devrime doğrudan bir ivme verebilir ve bu da, daha sonra Rus proletaryasının
iktidarı daha çabuk ele geçirmesini sağlayabilir. Bu daha uygun versiyonda bile,
genel tarihsel perspektif değişmeden kalıyordu. Sadece gelişmenin gidişatı
hızlandırılmış ve tarihler öne alınmıştı.
Lenin’in 1905 Eylülünde yazdıkları da bu ruhu taşıyordu: “Demokratik devrimi
derhal geride bırakmaya başlayacağız ve tam olarak gücümüz –bilinçli ve örgütlü
proletaryanın gücü– oranında sosyalist devrime geçmeye başlayacağız. Biz sürekli
devrimi savunuyoruz. Yarı yolda durmayacağız.” İlginç bir şekilde, bu alıntı
Stalin tarafından, 1917’deki olayların gerçek akışıyla partinin eski
teşhislerini özdeşleştirmek için kullanılmıştır. Tek açıklanmayan nokta, parti
kadrolarının Lenin’in “Nisan Tezleri”ne neden hazırlıksız yakalandığıdır.
Gerçekte proletaryanın iktidar mücadelesi, –eski kavrayışa göre– ancak tarım
sorunu bir burjuva-demokratik devrim çerçevesinde çözüldükten sonra gelişecekti.
Sorun, toprak açlığı giderilen köylülüğün yeni bir devrimi destekleme dürtüsünün
kalmayacağıydı. Ve ülkede bariz biçimde azınlıkta kalan Rus işçi sınıfı kendi
gücüyle iktidarı ele geçirmeyi başaramayacağından, Lenin haklı olarak Batıda
proletarya zafere ulaşmadan Rusya’da proletarya diktatörlüğünden bahsetmeyi
mümkün görmüyordu.
“Bugünkü devrimin tam zaferi” diye yazıyordu Lenin 1905’te, “demokratik
altüst oluşun sonu ve sosyalist devrim için kararlı bir mücadelenin başlangıcı
olacak. Köylülüğün taleplerinin gerçekleşmesi, gericiliğin tamamen parçalanması,
demokratik bir cumhuriyetin kazanılması, burjuvazinin ve hatta
küçük-burjuvazinin devrimciliğinin sonu olacaktır. Bu, proletaryanın sosyalizm
için gerçek mücadelesinin başlangıcı olacaktır.” Burada küçük-burjuvaziyle
kastedilen temelde köylülüktür.
Bu koşullarda, “sürekli” devrim sloganı nereden kaynaklanmaktadır? Lenin bu
soruyu şöyle cevaplar: Avrupa’daki devrimci kuşakların omuzları üzerinde
yükselen Rus devrimcilerin, “tüm demokratik dönüşümü, asgari programımızın
tamamını daha önce görülmemiş bir bütünlükle” başaracaklarını “hayal etme”ye
hakları vardır, “... ve bu başarılırsa ... o zaman devrimci yangın Avrupa’yı
saracaktır.... Sırası gelen Avrupa işçi sınıfı ayaklanacak ve bize «nasıl
yapılacağını» gösterecektir; o zaman Avrupa’daki devrimci yükseliş dönüp
Rusya’yı etkileyecek ve birkaç yıllık devrimci dönem birkaç on yıla
yayılacaktır.” Rus devriminin bağımsız özü, gelişiminin en yüksek aşamasında
dahi, burjuva-demokratik bir devrimin sınırlarını aşamaz. Rusya proletaryası
için iktidar mücadelesi çağını açacak olan şey, Batıdaki muzaffer bir devrimdir.
Bu kavrayış 1917 Nisanına dek partiye tamamen egemendi.
Anlık yoğunlaşmalar, polemiksel abartılar ve bireysel hatalar bir kenara
bırakılırsa, 1905’ten 1917’ye dek, sürekli devrim konusundaki tartışmanın özünün
indirgendiği sorun, Rus proletaryasının iktidarı kazandıktan sonra ulusal bir
sosyalist toplum kurup kuramayacağı değil –bu konuda 1924’e kadar hiçbir Rus
Marksistinin ağzından tek bir laf çıkmamıştır–, tarım sorununu çözmeye gerçekten
yetenekli bir burjuva devrimin Rusya’da hâlâ mümkün olup olmadığı ya da bu işin
tamamlanması için proletarya diktatörlüğünün gerekip gerekmediğiydi.
http://noromarksizm.blogspot.com/2012/02/tek-ulkede-kapitalizm-mumkun-mu-ksm-1.html
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder